Ondorengo testua “La espeleología
de Cataluña” artikuloaren apendize moduan argitaratu zen 1910ean. Artikulu
nagusia Real Sociedad Española de Historia Natural erakundearen memorietako bat
duzue, eta interesgarria da ordurarteko espeleologiaren historiaren azalpen
luze eta exhaustiboa egiten baitu (ez bakarrik Kataluniakoa), haitzuloen
munduan biltzen diren diziplina desberdinen azalpenak ere emanda. Hala ere,
guri apendize hau egin zaigu deigarriena: XX gizaldi hasieran erabiltzen ziren
esplorazio teknikak aurkezten dizkiguna. Deskribapenak oso grafikoak dira, eta
marrazki batzu ere agertzen dira testuan (gehiago ere ba zeuden jatorriz, baina
seguraski aparte argitaratuko ziren lamina modura, eta bertsio dijitalean ez
daude eskuragai).
Deskribapenetako batzu, bistan
da, farremurritza aterako digute (leizeetan sokak erabiltzeko modua,
argitasunari dagokiona, gela handien altura neurtzeko sistema...). Izan ere,
espeleologiaren teknifikazio maila altua da gaur egunean. Arrazoi horrengatik,
hain zuzen ere, da hain miresgarria gure aurrekoek asmatu zituzten soluzioak
ezagutzea, ordurarte esploratu gabeak ziren eremu ilunetara nolabait jeitsi
ahal izateko.
Esate baterako: gaur egunean plastikoa
baino gauza arruntagorik ez dago, eta gehienok ezingo ginateke moldatu material
sintetikoen faltan. Testu honetako espeleologoek kristala, larrua eta ehun
bejetalak darabiltzate, detailerik modernoena kautxoa delarik...
 |
| Mosén Marià Faura argazki handian, eskubian kaskoarekin agertzen dena duzue. |
Artikuluaren testuinguruan hobeto
kokatzeko kontuan har dezagun, XIX-XX mendeen artean, lurpeko munduaren
esplorazioa (naturaren edozein ikerketa mota, egia esan) ez zegoela edonoren
esku. Orduko espeleologo guztiak klase altukoak ziren, edo Mariano Faura i Sans
bezela, apaizak; oraindik 50 bat urte falta ziren klase ertainaren “boom” hura
etortzeko...
Ba da aldatu ez den gauza bat,
ordea: izan Martel, Faura eta Aranzadiren sasoian, izan 1950 hamarkadako
loraldian, izan gaur egunean... “kanpoko” jendeak ez du ulertzen espeleologoak
lurpean zertan ari garen. Horregatik, sasoiak joan sasoiak etorri, artikulu
honen bezelako testuak argitaratu beharra dago gure burua gizartearen aurrean nolabait
justifikatzeko. Artikulu hauek espeleologiaren Aro bakoitzaren erretratu
fidelak osatzen dituzte.
Erreferentziak:
- Artikulu osoarena: FAURA Y SANS, M. 1910. La espeleología de Cataluña. Memorias de la Real Sociedad Española de Historia Natural VI(6):425-591. Madrid.
- Apendize honena: FAURA Y SANS, M. 1910. Instrucciones prácticas para las exploraciones espeleológicas. In: La espeleología de Cataluña. Memorias de la Real Sociedad Española de Historia Natural VI(6):577-591. Madrid.
- OCR testua hemendik hartu dut, eta zuzenketa txikiak egin dizkiot: http://www.archive.org/stream/memoriasdelare06real/memoriasdelare06real_djvu.txt
- Memoriak kalitatez eskaneatuta (+OCR), berriz, hemen eskura ditzakezue: http://bibdigital.rjb.csic.es/spa/Libro.php?Libro=1350
- Aukeraketa eta iruzkina: Oier Gorosabel.
Hemen duzue bada Faura jaunaren testua; sartu denboraren
makinan, eta goza ezazue 100 urte atzera eginda!
SEGI IRAKURTZEN
SEGI IRAKURTZEN
